Steigers

Ik hoor het dominee Gremdaat (een typetje van Paul Haenen) al zeggen: "Passend onderwijs, kent u die uitdrukking?".
Helaas wordt het begrip "passend onderwijs" nog te vaak gebruikt op een geheel verkeerde manier en dan met name door diegenen die menen er iets over te moeten zeggen.
Dan krijg je dus van die vreemde uitspraken als die van onze Ton Elias, die doodleuk op zijn website zijn onkunde blijft etaleren door te stellen dat "we (...) het steeds maar groeiende passend onderwijs moeten indammen" of elders spreekt over "een explosieve groei van passend onderwijs".
Het zou lachwekkend zijn als het niet een zo belangrijk onderwerp betrof. Nu is dit onbenul alleen maar schrijnend en zeer kwalijk.

Voor eens en altijd hier nogmaals de definitie die de regiegroep aan de term heeft verbonden:“Passend onderwijs is de ontwikkeling die het voor elke leerling mogelijk gaat maken optimaal gebruik te maken van de onderwijsvoorzieningen en alle ondersteuning die daarbij geboden kan worden.”
Met andere woorden, gewoon het onderwijsstelsel als geheel. En eigenlijk zou de invulling van het stelsel op de wijze zoals hierboven omschreven is vanzelfsprekend moeten zijn.

Belangrijker is de reden voor deze nadere bepaling van onderwijs. Blijkbaar was het eerder zo dat kinderen niet het onderwijs kregen dat paste, dat het onderwijs hen juist beperkingen oplegde in hun ontplooiing.
En zoals wij weten uit de theorieën binnen de ontwikkelingspsychologie, met name die van Vygotsky is het opleggen van beperkingen funest voor het leerproces.
Waarschijnlijk hebben Marja en Ton en al die anderen die steeds maar wat roepen er nog nooit van gehoord, maar ondertussen is duidelijk dat het leren optimaal wordt wanneer het onderwijs uitgaat van de zone van nabije ontwikkeling, waarbij de leerkracht de leerling voortdurend begeleidt in de opbouw van eigen weten en kunnen.
Die begeleiding wordt ook wel "scaffolding" genoemd: je bouwt als het ware steigers (scaffolds) die het opbouwen van cognitieve en sociaal-emotionele vaardigheden ondersteunen.
Vergelijk het met de opbouw van een wolkenkrabber: door middel van de steigers kan er gebouwd worden en "the sky is the limit".
Wanneer het gehele gebouw staat, kan de ondersteuning weer weggehaald worden.

Het onderwijs moet dus eigenlijk het stelsel van steigers zijn dat past. De opbouw van steigers voor een piramide is immers anders dan die voor het Empire State Building.
Dat "passen" is echter iets wat steeds opnieuw bekeken moet worden omdat er in het onderwijs geen grenzen aan de opbouw gesteld mogen worden.
Er mogen wat kinderen betreft natuurlijk geen grenzen aan de groei zijn. Of het nu om een kind in het reguliere onderwijs of in het speciaal onderwijs gaat.
Iedere leerkracht, iedere ouder is op deze wijze natuurlijk al lang bezig met het bieden van steun en begeleiding bij de zoektocht en de ontwikkeling van iedere kind, het telkens unieke bouwwerk.
Binnen het reguliere onderwijs, al dan niet met behulp van bouwkundige expertise van buitenaf (Ambulante begeleiding), en binnen het speciaal onderwijs.
Thuis en op het kdc.
Overal bouwt men de steigers die nu nog nodig zijn voor ieder kind en die voor sommigen later ook nog nodig blijven, terwijl weer anderen verder kunnen bouwen aan zichzelf zonder stutten en steun van anderen.
Onze maatschappij is als een stad vol bijzondere bouwwerken, oud, jong, in opbouw, in vol ornaat of langzaam verzakkend.

Echter, met de komst van Rutte I heeft het sloopbedrijf zijn intrede gedaan.
"Scaffolding" wordt door Ton met de bon ton misverstaan als "scoffing" (beschimpen, beledigen) en Marja en haar hoofdambtenaar Fons beuken als sloopkogels juist de gebouwen in oprichting keihard tot puinhopen.
En dan nog vooral juist de meest fragile en complexe bouwsels die extra steigers nodig hebben.
Daar waar met "scaffolding" geen plafond te hoog was, worden nu de fundamenten zonder pardon weggeslagen.
En zoals het gaat met een stad in verval, zo zal het ook gaan met onze samenleving: het zal gaan tochten, de wind krijgt vrij spel.
En met de wind verwaaien al die dromen die ouders koesteren en die kinderen doen reiken naar de hemel.

Ook, of misschien beter: juist ook díe, die de kinderen, die het misschien wat moeilijker hebben in onze wereld van hard beton, zo ontzettend hard nodig hebben.