Wij willen antwoord

Wij van wijzijnverbijsterd vragen ons ernstig af wat er aan de hand is.
In ieder debat over passend onderwijs zijn de vertegenwoordigers van de regeringspartijen, inclusief onze minister, zeer overtuigend met de getallen en bovendien ervan overtuigd dat deze getallen kloppen. Die getallen zijn de basis voor alles waarmee we in bezuinigingsland worden geconfronteerd.
Want alhoewel uitgesteld, ze gaan gewoon dezelfde 300 miljoen als vorige week weghalen bij het speciaal onderwijs. Nog steeds komen er 10.000 man op straat te staan, en nog steeds gebeurt dat allemaal op grond van deze getallen.

Maar daar had Manja Smits van de SP toch vragen over gesteld?
Ja, zie hier onder, en dat deed ze al op 17 maart. En nu is het 18 april.
Dat betekent dat de minister nu al meer dan een maand nodig heeft om de antwoorden op deze vragen te laten formuleren.

Wij snappen wel dat het zo lang duurt, want ze heeft de ambtenaren die deze cijfers (The Fonz en zo) erop uitgestuurd om het veld te bewerken. Die hebben even geen tijd.
Maar fatsoenlijk is het niet.
En wij snappen het wel, want er is gegoocheld met de cijfers, en niet zo weinig ook, en daar praat geen minister zich zo maar uit.
Waarschijnlijk denkt ze: "als ik er maar lang genoeg geen antwoord op geef, dan vergeten ze het wel".

Maar wij niet, WIJ WILLEN ANTWOORD.

De veranderende rol van ouders in het passend onderwijs

In alle plannen rond onderwijsvernieuwing zijn er in de laatste tien jaar twee begrippen geweest die steeds naar voren zijn gekomen: "THUISNABIJ" en "GROTERE ROL VOOR OUDERS".
Als we kijken naar de rol van ouders in het onderwijs is er al een grote ontwikkeling geweest. In het lager onderwijs, wat in 1988 opging in het basisonderwijs, was het heel normaal dat de school bepaalde wat er met een kind gebeurde.
Dat gold voor het gewone onderwijs, maar ook voor het, wat toen "buitengewoon onderwijs" heette. Als ouders meldde je een kind aan bij een school, en dan was de school "het instituut" met de kennis en de expertise. Het kind werd overgedragen aan "de juf" of "de meester", en die deden wat hen goeddunkte. Natuurlijk binnen de grenzen van het "schoolwerkplan" en het "activiteitenplan" die in die tijd het handelen stuurden.
De school bepaalde was goed was voor je kind, bepaalde het programma en bepaalde ook het vervolg. Er waren wel eens ouderavonden en zo, maar dat waren altijd gesprekken achteraf.

In het buitengewoon onderwijs was het niet anders.
Handelingsplannen? Nooit van gehoord. In de jaren '80 kwamen de eerste "behandelingsplannen" op, volledig gebaseerd op het medische model. Een kind had wat, en je moest er alles aan doen om dat te verhelpen.
Pas achter in de jaren '80, begin jaren '90 kwam het besef dat een school de verantwoordelijkheid moest nemen voor het pedagogische- en didactische proces, en voor wat er met een kind gebeurt.
Het besef ook, dat er misschien wel eens verantwoording afgelegd moest worden aan de ouders. De rol van ouders in deze ontwikkeling is eigenlijk beperkt gebleven tot de aanmelding, dat gebeurde in het kantoor van het hoofd der school, en het oudercomité.

De aanmelding was geen aan alle kanten geprotocolleerde procedure. Als ouders de school bezochten en ze vonden het wat, dan werd het kind aangemeld. Het was handig als je een handtekening van een van de ouders had. In het geval van aanmelding bij een school voor zeer moeilijk lerende kinderen was er eigenlijk altijd al een aanleiding voor de aanmelding die duidelijk een oorzaak liet zien.
Er was vervolgens de commissie van onderzoek die zelfstandig mocht bepalen of een kind op school paste. Dan werden de ouders gebeld en werd het rond gemaakt. In het oudercomité zaten ouders die koffie zetten op ouderavonden en hielpen met Sinterklaas.

Het is een beetje gechargeerd, maar ouders werden niet betrokken bij de inhoud van het onderwijs van hun kinderen.

De wens voor een grotere rol voor ouders loopt de laatste jaren steeds door alle plannen heen die de overheid heeft gemaakt.
In de hele REC-ontwikkeling was het al "hot": ouders moesten aanmelden in plaats van scholen. verder moest er op ieder handelingsplan een handtekening van ouders komen te staan en "instemming" van ouders werd cruciaal. We weten allemaal hoe strikt er gekeken wordt naar welke handtekening waar, door wie en wanneer wordt gezet, en dat als de datum of de handtekening ontbreekt de aanvraag niet in behandeling wordt genomen of het handelingsplan door de inspectie als "niet geldig" wordt beschouwd.

Daarom lijkt het erop dat er door de plannen zoals ze nu voorliggen sprake is van een trendbreuk met dit beleid.
Het is verbazingwekkend dat er in de nieuwe plannen (beleidsbrief passend onderwijs) geen sprake meer is van "instemming". Aan de ene kant wordt er beleden dat de inspraak en betrokkenheid van ouders vergroot moet worden, terwijl er aan de andere kant sprake is van een inperking van de rechten van ouders.
In de nieuwe plannen is geen "instemming" meer nodig maar wordt er gesproken over "overeenstemming" en dan vooral over de plek/school waar het passend onderwijs voor een kind gestalte moet gaan krijgen.
De school bepaalt welk arrangement het beste is voor een kind. In de beleidsbrief staat letterlijk: "Bij de vervulling van de zorgplicht moet goed rekening worden gehouden met de zorgbehoefte van het kind en met de voorkeuren van ouders, maar ook met de mogelijkheden die een school heeft de leerling passend onderwijs te bieden. Van een school kan hierbij niet het onmogelijke worden gevraagd."

In het debat in de commissie onderwijs in de Tweede Kamer is hier al aandacht aan besteed, maar er wordt niet gesproken over aanpassingen.

Deze week zijn de eerste gesprekken met ouderorganisaties.
Wij zijn benieuwd wat daar uitrolt.
Wordt vervolgd ...

Caritas in onderwijs (De toekomst van passend onderwijs?)

Eergisteren viel ons een tweet op over de Leonardoschool.
Dit blog is een initiatief van een zmlk-school en onze verhalen richten zich daardoor vaak op de leerlingen die een andere leervraag hebben vanwege leermoeilijkheden en/of gedragsmoeilijkheden. Maar de vraag naar echt 'passend onderwijs' komt natuurlijk ook van leerlingen die juist "iets sneller" gaan dan de gemiddelde leerlingen. Voor deze, vaak "hoogbegaafd" genoemde, leerlingen is er sinds 2007 een eigen onderwijsvorm: "Leonardo-onderwijs".
Waar het bij bijvoorbeeld zmlk-onderwijs gaat om leerlingen met een IQ lager dan 55, gaat het bij dit onderwijs vaak om kinderen met een IQ hoger dan 130.
Een wereld van verschil enerzijds dat vraagt om verschillend onderwijs dat bij de respectievelijke leerlingen past.
Anderzijds is er natuurlijk een heel grote overeenkomst: of het IQ nu laag of hoog is, beide leerlingen hebben het recht om zich met en binnen onderwijs zo veel mogelijk te ontplooien zonder begrenzing.
Het is voor de samenleving een plicht om hen dit onderwijs ook te bieden. Voor ons van wijzijnverbijsterd is het buiten kijf dat goed 'passend' onderwijs pas alleen mogelijk is wanneer men daadwerkelijk investeert in onderwijs. Ombuigingen of bezuinigingen, onder het mom van stelselwijzigingen, zullen uiteindelijk slechts tot afbraak leiden van onderwijs dat ieder past.

Terug naar de tweet waarmee we dit bericht begonnen:

Wat is het geval? De Stichting Vrienden Leonardo Onderwijs Gooi en omstreken houdt een kunstveiling ten behoeve van fondsenwerving voor haar Leonardo school De Werf in Huizen (lees hier meer over dit initiatief).
Natuurlijk is het een mooi streven om middels kunst en cultuur de zo noodzakelijke gelden op te brengen voor goed onderwijs dat zich buiten het reguliere onderwijsaanbod bevindt.
Toch willen wij ook een beetje kritisch kijken naar deze vorm van fondsenwerving want het werpt natuurlijk de nodige vragen op.

Wordt dit de toekomst van passend of speciaal onderwijs, vroegen wij ons meteen af toen wij de tweet zagen, omdat de samenleving (bij monde van het huidige kabinet) de idee van 'passend onderwijs' onvoldoende steunt, of in ieder geval te weinig om er in te willen investeren? Zal de visie van echt 'passend onderwijs' dan in de toekomst alleen haalbaar zijn middels collecte en caritatieve veilingen?
En, vroegen wij ons af, zal dan het onderwijs voor de een dan niet meer passend worden dan voor de ander?
We hoeven er immers geen doekjes om te winden dat het bovengenoemde initiatief plaats heeft in een welvarende regio, waar men meer in staat zal zijn ruimschoots de benodigde gelden op te brengen. Iets wat voor bijvoorbeeld een zmlk-school in een grootstedelijke omgeving, met veelal leerlingen met een minder draagkrachtige achtergrond, heel wat moeilijker zal zijn.
Kortom, als dit een teken aan de wand zou zijn over wat ons met betrekking tot 'passend onderwijs' wellicht te wachten staat, dan hebben wij voldoende stof tot nadenken.

Natuurlijk wensen wij de Stichting Vrienden Leonardo Onderwijs Gooi en omstreken heel veel succes met dit initiatief, dat juist de aandacht geeft aan twee zaken die met de huidige gedoogcoalitie op een schopstoel lijken te zitten: cultuur en onderwijs.
Wij hopen dat de kunstveiling voldoende middelen zal bieden voor gepast onderwijs dat aan alle kinderen op de Leonardoschool grenzeloze mogelijkheden zal bieden om zich te ontplooien.

Wij hopen echter ook dat juist door dit initiatief de samenleving zal opschrikken en zal inzien dat goed en passend onderwijs uiteindelijk niet afhankelijk zou moeten zijn van vormen van caritas, liefdadigheid, hoe goed bedoeld ook.
Optimaal 'passend onderwijs' (en in dit kader ook cultuur) is uiteindelijk niets meer of minder dan de beschaving die onze samenleving zou moeten kenmerken.

"Echt Passend onderwijs" (Laat de dialoog beginnen!)

© Dennis Kortekaas

Volgens sommigen zou de vorige week ontstane rust door het uitstel van de bezuinigingen ruimte geven aan het gesprek tussen de minister en haar ambtenaren enerzijds en het onderwijsveld anderzijds over alternatieven voor de invulling van 'passend onderwijs'.
Het zal interessant zijn om te zien in hoeverre deze regering ook daadwerkelijk streeft naar de meest optimale vorm van 'passend onderwijs' of dat dit etiket slechts een mombakkes is voor de invoering van neo-liberale marktwerking (ZZP-ers voor de klas, verplichte cursussen bij verschillende lucratieve onderwijsbureaus) in het onderwijs. Of zelfs gewoon een excuus om niet te hoeven investeren.

Het eerste alternatief is inmiddels al voorgelegd aan de kamercommissie van OCW. Dit alternatief komt van de bonden Katholiek Primair Onderwijs (KBO), Katholiek Beroeps- en Voortgezet onderwijs (KBVO) en de Besturenraad.
Opvallend aan dit voorstel is dat het als uitgangspunt "echt Passend Onderwijs" neemt, wat inhoudelijk goed aansluit bij wat wij hier al eens eerder hebben gezegd over wat 'passend onderwijs' eigenlijk is of zou moeten zijn. Lees hier over onze invulling van dit begrip.

De samenwerkende Katholieke organisaties in deze (in het vervolg voor het gemak afgekort tot SKO) wijzen er in hun brief op, dat er met het oog op de invoering van het 'passend onderwijs' een patroon zichtbaar wordt: "er is iets mis - er volgt een onderzoek - de overheid komt met voorschriften - er komt intensiever toezicht - sancties worden scherper. En dan leidend tot meer aansturing, voorschriften en regio invloed".
Dit patroon heeft volgens de SKO uiteindelijk geleid tot het voornemen om, hoe hard de regering ook roept dat dit niet het geval is, een stelselwijziging door te voeren, gepaard gaande met een forse bezuiniging op met name speciaal onderwijs. Dit laatst gestelde zal, zoals bekend, bij minister en de woordvoerders van de coalitiepartijen al wat vraagtekens oproepen, omdat zij er nog steeds blijk van geven totaal niet te weten dat er een verschil bestaat tussen "passend' en speciaal onderwijs (zoals wij hier al veelvuldig hebben aangetoond). Maar wellicht dat de oppositie hun kennis bij de bespreking van deze voorstellen in de kamercommissie (opnieuw) kunnen bijspijkeren.

De SKO richten zich met hun voorstel vooral op twee belangrijke uitgangspunten, terugdringen van bureaucratie en de verantwoordelijkheid weer leggen bij hen die direct praktisch invulling geven aan het onderwijs, de schoolbesturen, en de ouders.
Zoals bekend is het eerste aandachtspunt, volgens eigen zeggen, ook een belangrijk speerpunt van de gedoogcoalitie bij de stelselwijziging: terugdringen van de bureaucratie.
Al dan niet geleid door de meer ordinaire reden om flink te bezuinigingen heeft men derhalve besloten de bestaande samenwerkingsverbanden om te buigen tot regionale SWV's met meer beslissingsbevoegdheden. Meerdere organisaties hebben er al op gewezen dat hierdoor ondermeer de invloed van schoolbesturen en (belangrijker) de ouders juist geminimaliseerd worden: bureaucratie wordt ingeleverd voor een nog machtiger, veelomvattender bureaucratie.
De SKO streven juist naar een grotere verantwoordelijkheid voor scholen en ouders. Juist door de aanmelding van leerlingen zoveel mogelijk volgens een eerste lijn te laten lopen, waarbij ook de direct aanwezige expertise en de wensen en standpunten van de ouders sturend zijn, wordt een kostbare bureaucratische gang omzeild.
Op die wijze zal het onderwijs juist "echt passend" vorm gegeven kunnen worden en een aardige bijkomstigheid is dan dat de hiermee vrijkomende gelden (minder bureaucratie betekent immers minder kosten) direct kunnen toekomen aan waar het in het 'passend onderwijs' omgaat: de juiste zorg en onderwijsaanbod in het primair proces (het onderwijs staat hiermee dus centraal).

50.000

En ondertussen zijn we stilletjes de 50.000 hits gepasseerd! Hoewel het mooie weer en de berichten van vorige week de angel uit het actie-voeren lijken te hebben gehaald, is niets minder waar. Wij blijven met de vinger aan de pols.

Maar nu wel eerst koffie met gebak.