Hoezo zorg voor gehandicapten

Wij van wijzijnverbijsterd draaien al wat langer mee in het speciaal onderwijs. Een van de leuke dingen is daarbij dat er nog wel eens oud-leerlingen langskomen. Dat zijn dan van die volwassen gasten die ondanks hun beperkingen een eigen leven hebben opgebouwd.

Wat zijn nu de gevolgen van de ontwikkelingen in de zorg voor deze volwassenen? Ze hebben zorg nodig, maar deze wordt steeds minder, vooral omdat er steeds minder geld beschikbaar is vanuit de AWBZ.

Een andere ontwikkeling is de "inclusie". We hebben in het verleden periodes gehad waarin de integratie voorop stond. Voor degenen onder u die al wat langer meedraaien: u weet misschien nog dat de emancipatorische gedachte volledig uit de bocht vloog in Dennendal.

Een van de gevolgen van de ontwikkelingen is dat verstandelijk gehandicapten heel veel zelfstandigheid wordt gegund en toegedicht. De vraag is, of die dat wel kunnen of willen.

Illustratief is het verhaal dat we vandaag middels email van Loes, een van onze collega's, ontvingen over een recente ontmoeting met een oud-leerling.

Onlangs kwam een oud-leerling op bezoek.

Inmiddels 29 jaar en een echte man geworden. Natuurlijk is het altijd leuk om leerlingen terug te zien, maar dit keer maakte het mij heel verdrietig en boos.Deze leerling heeft na een stage-periode werk/dagbesteding gevonden in de groenvoorziening. Hij ging uit huis en woonde een tijdje met een aantal andere verstandelijk beperkte bewoners bij elkaar. De maaltijden gezamenlijk en een filmpje pakken met elkaar maakte dit samenwonen voor hem heel gezellig en vooral veilig. Hij had goede contacten met de medebewoners.

Inmiddels ging het op zijn werk niet zo goed. Doordat er bezuinigingen waren doorgevoerd in de sociale werkvoorziening, werd de werkdruk hoger en stroomden er veel jongeren vanuit het praktijkonderwijs in.
De werkdruk kan hij niet goed aan. Het klimaat op de praktijkschool is een stuk harder dan op de zmlk-school. Hij werd dus gepest.

Toen kwam het “goede” bericht dat hij een eigen appartement kon krijgen. Prachtige nieuwbouw, met een eigen keukentje midden in een nieuwbouwwijk. Vol goede moed ging hij aan de slag. Maar welke slag? Het is voor hem heel moeilijk om te overzien wat er nodig is voor een eigen huishouden. Ook financieel raakte hij er erg door in de war.
Maar met vereende krachten is het gelukt. Hij woont in zijn prachtige nieuwe huisje, alleen. Ja, echt alleen. Hij raakte zijn vrienden van zijn vorige woning kwijt, contact leggen en onderhouden is te moeilijk. In de wijk is weinig aansluiting met de bewoners. Deze bewoners waren ook niet erg blij met de verstandelijk beperkte mensen die in hun prachtige nieuwbouw kwamen wonen. Ze praten over overlast en waardevermindering van hun huis.

Onze oud-leerling vertelt bij zijn bezoek over zijn nieuwe huis. Hij vertelt dat er één keer in de week een begeleider langskomt om zijn financiën door te nemen en de post af te handelen. Verder is hij alleen. Als we even doorvragen hoe het hem bevalt, begint hij te huilen. Hij is erg alleen en vooral eenzaam.Dit is de zorg anno 2011.
O, het huisje is prachtig, ongetwijfeld. Maar maatschappelijke en sociale integratie kun je niet afdwingen. Hij is alleen en blijft alleen. Niemand die samen met hem eet, hij haalt eten in de snackbar en stopt zo af en toe iets in de magnetron. Niemand die hem ’s morgens helpt als hij naar zijn werk moet. Niemand die de hygiëne en de veiligheid in de gaten houdt. Niemand die langskomt om een praatje te maken.

Zijn vrienden zijn ook niet erg goed in het onderhouden van contacten dus deze verwateren. Dit heet “begeleid wonen”.

Nu waren er in het verleden (en zijn er gelukkig nog) prachtige woonvoorzieningen voor juist deze mensen. Schitterend gelegen met voorzieningen op het terrein waardoor er een grote bewegingsvrijheid voor de bewoners was, zonder dat de veiligheid in het geding was. Er kon gefietst en gewandeld worden op het terrein, vaak was er een zwembad, een winkeltje en/of een manege. Er werden gezellige avonden georganiseerd met bijvoorbeeld een optreden of bingo, men ondernam uitjes en dagtochtjes.
Vriendschappen waren niet moeilijk en konden prima onderhouden worden.

Welke filosofie ligt er ten grondslag aan het verdwijnen van deze voorzieningen? Worden dit soort instellingen te duur? Of streeft men naar integratie? De maatschappij zit hier niet op te wachten. Wat als er nog meer gekort wordt op bv de Wajong en de zorg?
Raakt hij in financiële problemen en komt er dan nog maar eens in de maand iemand bij hem langs?

Ik was na het bezoek verdrietig; verdrietig omdat er een grenzeloze eenzaamheid van hem uitging. Boos omdat wij in ons welvarende land, waar de bonussen voor de grootverdieners als pepernoten worden rondgestrooid, niet in staan zijn om een veilige, maar ook fijne woonomgeving voor deze mensen te realiseren.